Έχουν αντιοξειδωτικές και αντιγηραντικές ιδιότητες καθώς και μεγάλο ποσοστό βιταμινών. Η χρήση τους τόσο στην μαγειρική όσο και στην ζαχαροπλαστική είναι όλο και πιο συχνή και όχι άδικα, αφού μπορούν να γίνουν μαρμελάδες, λικέρ και φυσικά μπορούν να καταναλωθούν ωμά ή αποξηραμένα. Ο λόγος για τα γνωστά σε όλους μας Super Foods, τα οποία μπορούν εύκολα να καλλιεργηθούν ακόμα και στο μπαλκόνι μας. Με ελάχιστες απαιτήσεις σε νερό και ήλιο και με ανθεκτικότητα σε όλες σχεδόν τις καιρικές συνθήκες, είναι τα ιδανικά φυτά για να καλύψουν μια πέργκολα ή ένα φράχτη ακόμα και μια γλάστρα.
Μαύρο Βατόμουρο (Blackberry) – Rubus idaeus
Το Βατόμουρο είναι ένα από τα πιο γνωστά και άμεσα αναγνωρίσιμα φυτά της ελληνικής υπαίθρου και όχι μόνο, αφού φύεται και σε άγρια μορφή μέσα στα δάση. Ο μικρός μαύρος καρπός του είναι γλυκός και ωριμάζει από τον Ιούλιο έως τον Αύγουστο. Αναπτύσσεται καλύτερα σε μέρη καλά στραγγιζόμενα με pH 6-7 και πλούσια σε οργανική ουσία. Το βατόμουρο είναι ανθεκτικό σε μεγάλο εύρος θερμοκρασιών και φτάνει τα 1,5 -2 μέτρα ύψος. Μπορεί επίσης να χρησιμοποιηθεί σαν φράκτης ή πέργκολα, αφού αναρριχάται εύκολα. Είναι πλούσιο σε βιταμίνη C, τανίνες, ανθοκυανίνες καθώς και φυτικές ίνες και ιδιαίτερα δημοφιλές στην μαγειρική και τη ζαχαροπλαστική (σιρόπι, μαρμελάδες, χυμός, νωπό ή αποξηραμένο).
Κόκκινο Βατόμουρο (Tayberry)
Το κόκκινο βατόμουρο αποτελεί διασταύρωση του μαύρου και του κόκκινου Raspberry και ονομάστηκε έτσι από τον ποταμό Tay της Σκωτίας. Ο καρπός του έχει κόκκινο-μωβ χρώμα όταν ωριμάσει και είναι πιο γλυκός, πιο μεγάλος και πιο αρωματικός με το μέγεθος του καρπού του να φτάνει τα 3,5 με 4 εκ μήκος. Το Tayberry καρποφορεί από νωρίς το καλοκαίρι έως το τέλος του και αναπτύσσεται καλύτερα σε ηλιόλουστες αλλά καλά στραγγιζόμενες θέσεις.
Κίτρινο Βατόμουρο (Σμέουρο) – Rubus idaeus
Το κίτρινο βατόμουρο, γνωστό και σαν Σμέουρο, είναι ένας μικρός σχετικά θάμνος με ύψος που φτάνει από 1,20 έως 1,5 μέτρα και πλάτος έως 1,5 μέτρο. Είναι ανθεκτικό στις πολύ χαμηλές θερμοκρασίες και ευδοκιμεί σε όλα τα εδάφη με μια μικρή προτίμηση στα αμμώδη και τα καλά στραγγιζόμενα και σε ημισκιερές θέσεις. Οι καρποί του είναι κίτρινοι και καρπίζει από τον Αύγουστο έως τον Σεπτέμβριο.
Λαγοκέρασο (Goosberry) – “Ribes uva crispa”
Θάμνος που φτάνει περίπου τα 2 -2,5 μέτρα ύψος και διαδόθηκε κυρίως από τη Βόρεια Ευρώπη. Ο καρπός του είναι γλυκός με κίτρινο ή κόκκινο χρώμα και ωριμάζει από τις αρχές του καλοκαιριού. Αναπτύσσεται εύκολα σε ηλιόλουστες ή ημισκιερές θέσεις και προτιμά τα καλά στραγγιζόμενα εδάφη με αρκετή οργανική ουσία. Είναι πλούσιο σε βιταμίνη C και αντιοξειδωτικά και οι καρποί του χρησιμοποιούνται για την παρασκευή χυμών, μαρμελάδων, σιροπιών ή ακόμα καταναλώνονται και ωμά.
Μύρτιλο (Blueberry) – “Vaccinium corymbosum¨
Το μύρτιλο είναι ένας πολυετής, αρκετά ψηλός (έως 3 μέτρα) φυλλοβόλος θάμνος με καταγωγή από τη Βόρεια και Κεντρική Ευρώπη. Γνωστό και σαν Blueberry ή Bilberry λόγω του μπλε – μωβ χρώματος των καρπών του, το μύρτιλο είναι μια από τις τροφές που έχουν βρει ήδη την ξεχωριστή τους θέση στη διατροφή μας εξαιτίας των βιταμινών και των πολλών άλλων θρεπτικών στοιχείων που έχει (διαφημίζεται σαν το φυτό της αιώνιας νιότης!). Αναπτύσσεται καλά σε στραγγιζόμενα εδάφη και σε ηλιόλουστες θέσεις, αφού η υπερβολική υγρασία προκαλεί σήψη του μικρού ριζικού συστήματος που διαθέτει. Η απόδοσή του είναι μεγαλύτερη σε εδάφη που είναι όξινα αλλά και πλούσια σε οργανική ουσία. Το φυτό αυτό έχει ιδιαίτερη αντοχή στο κρύο, αφού αντέχει ακόμα και μέχρι τους -25 βαθμούς Κελσίου. Οι καρποί του μύρτιλου έχουν τεράστια εμπορική αλλά και θρεπτική αξία και χρησιμεύουν για την παρασκευή σιροπιών, μαρμελάδων ή ακόμα καταναλώνονται ωμοί και αποξηραμένοι.
Μύρτιλο Σιβηρίας (Honeyberry) – “Lonicera kamtchatica”
Ημιαναριχώμενο φυτό με ύψος που φτάνει τα 1,5 με 2 μέτρα και με καταγωγή από το βόρειο ημισφαίριο και ειδικότερα από την Σιβηρία, τη Νορβηγία, την Αλάσκα, τη Βόρεια Ασία και τη Βόρεια Αμερική, το Honeyberry γίνεται όλο και πιο δημοφιλές στους λάτρεις των υπερτροφών. Αναπτύσσεται καλά σε εδάφη που στραγγίζουν επαρκώς και πλούσια σε οργανική ουσία και σε θέσεις με άπλετη ηλιοφάνεια. Παρόλα αυτά, είναι ανθεκτικό σε πολύ χαμηλές θερμοκρασίες και προσαρμόσιμο σε όλους τους τύπους των εδαφών ακόμα και σε αυτά με χαμηλό ή υψηλό pH (3.9 -7.7). Το Μύρτιλο της Σιβηρίας καρπίζει συνήθως κατά τον τρίτο χρόνο και είναι πιο πρώιμο σε σχέση με τα υπόλοιπα, αφού καρπίζει από τον Μάιο και μετά και ο καρπός του είναι γλυκός με μπλε χρώμα εξωτερικά και βαθύ κόκκινο εσωτερικά. Υπάρχουν στο εμπόριο μαρμελάδες, χυμοί κρασί, ζαχαρωτά ακόμα και παγωτά από αυτό το είδος μύρτιλου, αφού είναι γνωστό για τα υψηλά ποσοστά αντιοξειδωτικών αλλά και της υψηλής συγκέντρωσης σε βιταμίνη B και C.
Κράνμπερυ (Cranberry) – Vaccinium macrocarpon
Γνωστός από το 1500 από τους Ινδιάνους της Βόρειας Αμερικής, ο πράσινος αυτός φυλλοβόλος θάμνος με τα μικρά πράσινα φύλλα και τους μικρούς κόκκινους καρπούς είναι ίσως ο πιο γνωστός στην κατηγορία του με φανατικούς οπαδούς. Ο καρπός αρχικά είναι λευκός και όταν ωριμάζει πλήρως γίνεται βαθυκόκκινος. Έχει χαρακτηριστική υπόξινη γεύση και μπορεί να καταναλωθεί νωπός ή αποξηραμένος, σε χυμό, σε μαρμελάδες ή σιρόπι. Πιστεύεται πως έχει αντικαρκινική δράση και είναι πλούσιο σε βιταμίνη C, πολυφαινόλες και αντιοξειδωτικά και άλλα θρεπτικά στοιχεία.
Γκότζι – Lycium barbarum
Με καταγωγή από την αρχαία Λυκία απ’ όπου πήρε και το όνομά του, το Γκότζι είναι ένας θάμνος το ύψος του οποίου φτάνει τα 3 με 4 μέτρα. Ο καρπός έχει βαθύ κόκκινο χρώμα και συλλέγεται με μεγάλη προσοχή γιατί οξειδώνεται εύκολα αν έρθει σε επαφή με γυμνό χέρι. Είναι εξαιρετικά εύκολο στην καλλιέργειά του, αφού αναπτύσσεται ακόμα και στα πιο άγονα εδάφη και έχει ανθεκτικότητα σε μεγάλο εύρος θερμοκρασιών (από -20 έως 50 βαθμούς Κελσίου). Έχει αντιοξειδωτικές ιδιότητες και ποικιλία βιταμινών, ιχνοστοιχείων, πρωτεϊνών, υδατανθράκων και μετάλλων και γι’ αυτό χαρακτηρίζεται και ως “μούρο της ευτυχίας”.
Ιπποφαές – Hippophae rhamnoides
Φυλλοβόλος ψηλός θάμνος με διαδεδομένη χρήση ακόμα και από την αρχαιότητα, καθώς σύμφωνα με αναφορές σε αρχαία κείμενα, τον καρπό του τον έτρωγαν τα άρρωστα και καταβεβλημένα άλογα του Μεγάλου Αλεξάνδρου τα οποία στη συνέχεια ανάρρωναν γρηγορότερα και αποκτούσαν περισσότερη δύναμη. Έχει πολύ σκληρά και ακανθώδη κλαδιά και ασημόχρωμα λεπτά φύλλα. Είναι δίοικο φυτό όπου το αρσενικό παράγει καφέ άνθη και το θηλυκό (μετά τη γονιμοποίηση, κυρίως με τη βοήθεια του αέρα) πορτοκαλοκίτρινους καρπούς, μαλακούς και χυμώδεις. Οι καρποί αυτοί έχουν πολλές θρεπτικές ουσίες και βιταμίνες, οι οποίες τα καθιστούν άριστη υπερτροφή. Αναπτύσσεται εξ’ ίσου καλά σε όλα τα εδάφη και στις περισσότερες κλιματολογικές συνθήκες γεγονός που το κατατάσσει σε μια από τις πιο διαδεδομένες νέες καλλιέργειες παγκοσμίως.
Φραγκοστάφυλο – Ribes grossularia (nigrum και rubum)
Το φραγκοστάφυλο είναι ένας μικρός θάμνος (μέχρι 1,5 μέτρο ύψος) και σχετικά εύκολος στην καλλιέργειά του, ο οποίος είναι εύκολα προσαρμόσιμος τόσο στο κρύο όσο και σε πολλές κατηγορίες εδαφών. Υπάρχουν διάφορες ποικιλίες οι καρποί των οποίων είναι κιτρινωποί, κόκκινοι ή μαύροι χωρίς χνούδι και κουκούτσι. Η γεύση τους είναι υπόξινη και καταναλώνονται ευχάριστα τόσο νωποί όσο και αποξηραμένοι ή σε μαρμελάδες και χυμούς φρούτων. Με υψηλή συγκέντρωση σε βιταμίνη C και μεταλλικά άλατα το φραγκοστάφυλο είναι άριστο ενισχυτικό του οργανισμού ενάντια σε λοιμώξεις και μολύνσεις.
